A • PRIPREMA BOLESNIKA SA ŠEĆERNOM BOLEŠĆU
Bolesnici sa šećernom bolesti prije planiranog pregleda trebaju obavezno kontrolirati šećer u krvi.
Niske vrijednosti – hipoglikemija se rješava uzimanjem kocke šećera ili malim količinama slatke tekućine.
Bolesnici koji su na inzulinskoj terapiji uzimaju polovicu uobičajene doze, a ostatak nakon pregleda; osim u posebnim slučajevima kada se postupanje terapijom inzulinom određuje u dogovoru s liječnikom koji izvodi zahvat.
B • PRIPREMA BOLESNIKA NA ANTIKOAGULACIJSKOJ TERAPIJI
Vrlo je važno poznavati rizike za krvarenje koje nose pojedini endoskopski zahvati:
- Endoskopski zahvati niskog rizika za krvarenje:
- gastroskopija, rektosigmoidoskopija ili kolonoskopija s biopsiojom sluznice ili bez nje
- Endoskopski zahvati visokog rizika za krvarenje:
- polipektomija i bilo koji drugi postupak odstranjena neke druge patologije sluznice
- elektivna sklerozacija varikoziteta jednjaka
Pri standardnim gastroskopijama i/ili kolonoskopijama u većini slučajeva nije nužna kontrola čimbenika zgrušavanja krvi, (tzv. mali koagulogram).
Međutim u slučajevima gdje se tijekom ovih zahvata planira bilo koji postupak koji može dovesti do jačeg krvarenja, npr. polipektomija, obavezno je prije zahvata učiniti KKS te testove zgrušavanja krvi, prvestveno protrombinsko vrijeme (PV) odnosno fibinogen. Po uvidu u nalaze potrebna je i eventualna korekcija u uzimanju antikoagulantne terapije.
Kod bolesnika kod kojih se predviđa endoskopski zahvat s malim rizikom od krvarenja nije potrebno prekidati antikoagulacijsku terapiju.
Ako se predviđa endoskopski zahvat visokog rizika, antikoagulacijska se terapija prekida 3-5 dana prije zahvata, a uvodi se ponovno sutradan nakon obavljenog zahvata koji je protekao bez komplikacija.
Bolesnike na antikoagulacijskoj terapiji koji imaju visok rizik od tromboembolijskog incidenta – bolesnici s trajnom, kompliciranom fibrilacijom atrija, srčanom greškom na zaliscima srca, s ugrađenom mehaničkom umjetnom valvulom i ranijim tromboembolijskim događanjem te bolesnici s umjetnim mitralnim zalistkom, tablete Marivarina se zamjenjuju tzv. heparinom male molekularne težine koji se u obliku injekcija ordinira potkožno kroz tri do pet dana.
Kod takvih se bolesnika planirani zahvat obavlja u bolničkim uvjetima!
Ako se radi o bolesnicima na antikoagulacijskoj terapiji koji imaju mali rizik od tromboembolijskog incidenta, kao što su oni s nekompliciranom, povremenom fibrilacijom srca, dubokom venskom trombozom, umjetnim aortnim zalistkom ili biološkom valvulom, najčešće je dovoljno je tri dana prije planiranog zahvata ne uzimati Marivarin (u tom periodu se protorombinsko vrijeme – PV obično podigne iznad 60 % što je dovoljno za obavljanje planiranog endoskopskog zahvata).
Osim otprije poznatih i korištenih starih antikoagulantnih lijekova poput heparina i antagonista vitamina K, u novo doba razvijeni su i antikoagulansi koji direktno inhibiraju enzimatsku aktivnost čimbenika kaskade zgrušavanja krvi . To su tzv. Novi oralni antikoagulantni lijekovi – NOAK (Pradaxa, Xarelto, Eliquis ). Ako nema značajnog rizika od krvarenja i/ili je lokalna hemostaza moguća, endoskopski se zahvat može izvesti pri minimalnim koncentracijama lijeka tj. ≥ 12h ili 24h nakon zadnjeg uzimanja.
U slučaju izvođenja endoskopskog zahvata visokog rizika za krvarenje, NOAK treba prestati uzimati 48-72 sata prije planiranog zahvata.
Treba naglasiti da je svakom bolesniku pristup po pitanju antikoagulacijske terapije i endoskopskog zahvata individualan i zahtjeva potpunu suradnju s liječnikom koji izvodi zahvat.
Bolesnici koji uzimaju tzv. nesteroidne protuupalne lijekove /NSAR/ kao što je npr. Aspirin, a nisu imali prethodne komplikacije s krvarenjima, mogu bez prekida terapije pristupiti planiranim endoskopskim zahvatima s biopsijom ili polipektomijom.
Ako tu terapiju uzimaju u kombinaciji s antitrombocitnim lijekovima poput Tiklopidina, Klopidogrela ili Dipiridamola, preporuča se 3-5 dana prije endoskopskog zahvata prekinuti uzimanje tih lijekova.
C • ZAŠTITA ANTIBIOTICIMA KOD ENDOSKOPSKIH ZAHVATA
Iako je rizik od infekcije kod endoskopskih zahvata kod zdravih ljudi gotovo zanemariv, kod bolesnika s bolesnim srčanim valvulama, s umjetnim srčanim valvulama, ili preboljelom bakterijskom endokarditisu, a kod koji se predviđa visokirizični endoskopski zahvat, preporuča se sprovesti antibiotsku zaštitu.
Kod ostalih bolesnika (prolaps mitralne valvule, koronarne premosnice, ugrađen defibrilator ili regulator srčanog ritma, tzv. pacemaker) nije nužna zaštita antibioticima i daje se samo individualno, od slučaja do slučaja.
Kao i u slučaju s antikoagulantnom terapijom i ovdje treba postupak prilagoditi svakom pacijentu osobno, što zahtjeva potpunu suradnju s liječnikom koji izvodi zahvat.
